တရက္မွာေတာ့ က်ေနာ့္အလုပ္ထဲက လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ ျမန္မာတေယာက္နဲ႔ အတူတူ အလုပ္တြဲလုပ္ရင္းနဲ႔ အလႅာပသလႅာပေတြ ဟိုဟိုဒီဒီ ေျပာျဖစ္ၾကပါတယ္။ အဲဒီလို ေျပာျဖစ္ၾကရင္းနဲ႔ တႀကိမ္မွာေတာ့ သူက က်ေနာ့္ကုိ ေမးခြန္းတခု ေမးပါတယ္။
`ဒါနဲ႔ ခင္ဗ်ားက ျမန္မာျပည္မွာတုန္းက ဘယ္အတန္းထိ ပညာသင္ခဲ့လဲဗ်´
အဲဒါနဲ႔ က်ေနာ္က…
`ဟုတ္ကဲ့၊ က်ေနာ္ ျမန္မာစာ အဓိကနဲ႔ ေက်ာင္းၿပီးခဲ့ပါတယ္´
အဲဒီအခါမွာ အဲဒီမိတ္ေဆြက ရင္ေမာဟန္ ပုံစံနဲ႔ သက္ျပင္းခ်လုိက္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ခပ္ေလးေလး ေလသံနဲ႔ ေျပာလိုက္ေသးတာက…
`အင္း၊ ျမန္မာျပည္က ဘြဲ႔ကလည္း ဘာမွ လုပ္မရပါဘူးဗ်ာ´
ဟုတ္ကဲ့၊ အဲဒီမွတ္ခ်က္ကို ေပးတဲ့ က်ေနာ့္ရဲ့ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ ျမန္မာက ျမန္မာျပည္မွာတုန္းက ရွစ္တန္းေတာင္ မေအာင္ခဲ့ပါဘူး။
***
က်ေနာ္တုိ႔ မိသားစုက ေငြေၾကးခ်မ္းသာတဲ့ မိသားစု မဟုတ္ခဲ့ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ သိပ္အခ်ိဳ႕တဲ့ႀကီးလည္း မဟုတ္ခဲ့ေလေတာ့ က်ေနာ့္ မိဘေတြက က်ေနာ္တုိ႔ ညီအကိုေတြကို ရည္မွန္းခ်က္ ႀကီးႀကီးထားၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ရဲ့ ပညာေရးအတြက္ စနစ္တက် ၾကပ္မတ္ ထိန္းေက်ာင္းခဲ့ပါတယ္။ ေက်ာင္းဆရာမ ျဖစ္သူ က်ေနာ့္ေမေမက `ငါတုိ႔က မခ်မ္းသာေတာ့ ငါ့သားေတြကို ဥစၥာအေမြေတာ့ မေပးႏိုင္ဘူး၊ ဒီေတာ့ ငါ့သားေတြအတြက္ ပညာအေမြကိုေတာ့ ရေအာင္ ေပးခ်င္တယ္၊ ငါ့သားတုိ႔ ႀကိဳးစားၾက´ လုိ႔ အၿမဲ ေျပာေလ့ ရိွပါတယ္။
ကေလးဘ၀ ငယ္စဥ္ကေတာ့ `ပညာ´ ဆုိတဲ့ စကားရပ္ရဲ့ အဓိပၸာယ္က တႏွစ္တတန္း မွန္မွန္ေအာင္ေနတာ တခုတည္းနဲ႔တင္ ျပည့္စုံေနခဲ့ပါတယ္။ တခါတေလမွာ အတန္းထဲမွာ အဆင့္ တစ္၊ႏွစ္၊သုံး တခုခု ၀င္လာၿပီဆုိရင္ေတာ့ မိဘေတြက ဆုေတြေပး၊ အိမ္နီးနားခ်င္းေတြကိုလည္း ဂုဏ္ယူစြာနဲ႔ ႂကြားလုံးထုတ္နဲ႔ေပါ့…။ ေန႔စဥ္ထိေတြ႔ ေနခဲ့ရတာကလည္း ေက်ာင္းနဲ႔အိမ္၊ အိမ္နဲ႔ေက်ာင္း ပါပဲ။
အတန္းေတြ တျဖည္းျဖည္းတိုးလာသလို အသက္အရြယ္လဲ တျဖည္းျဖည္း ႀကီးရင့္လာတဲ့ အခါမွာ ငယ္စဥ္ကေလးဘ၀ကလို ေက်ာင္းနဲ႔အိမ္သာမက ေဘးပတ္၀န္းက်င္ လူမႈ ဘ၀ေတြနဲ႔ပါ ထိေတြ႔ဆက္ဆံရမႈေတြက ပိုမ်ားလာပါတယ္။ ကေလးဘ၀ငယ္ငယ္က ေက်ာင္းသင္ခန္းစာၿပီးရင္ ကစားကြင္းကိုသာ သြားတတ္ခဲ့ေပမယ့္ နည္းနည္းပါးပါး အသက္အရြယ္ရလာေတာ့ လက္ဖက္ရည္ဆုိင္ကို ေျခဦးလွည့္တတ္လာပါၿပီ။ ဟိုဟိုဒီဒီ သြားလာတတ္လာပါၿပီ။
အဲဒီမွာတင္ သူလုိကိုယ္လို ပညာသင္သားေတြအျပင္ ဘ၀၀မ္းစာအတြက္ ပုံစံမ်ိဳးစုံနဲ႔ ႐ုန္းကန္ေနရတဲ့ လူေပါင္းစုံကို စတင္ထိေတြ႔ရပါေတာ့တယ္။ ေက်ာင္းမေနႏိုင္ၾကတဲ့ ကုိယ္နဲ႔ သက္တူရြယ္တူေတြ၊ ပညာဆုံးခန္းတုိင္ေအာင္ မသင္ခဲ့ရတဲ့ ကာယလုပ္အားပိုင္ရွင္ေတြ၊ ေနာက္ၿပီးေတာ့…၊ တမင္ကို ပညာ ဆက္မသင္ၾကေတာ့တဲ့ လူတခ်ိဳ႔…၊ အဲဒီလို မ်ိဳးစုံ၊ လူစုံတဲ့ ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔ စတင္ မိတ္ဆက္ခြင့္ ရခဲ့ပါေတာ့တယ္။
က်ေနာ္ ဆယ္တန္းေအာင္ေတာ့ ၁၉၉၃ ခုႏွစ္…။ က်ေနာ္တုိ႔ မိဘေတြ ေခတ္တုန္းကနဲ႔ မတူတာကေတာ့ တကၠသိုလ္ ဆက္တက္ဖုိ႔ ႏွစ္ႏွစ္ ထပ္မံေစာင့္ဆုိင္းရပါမယ္။ ဒီေတာ့ ၁၉၉၅ ခုႏွစ္က်မွ တကၠသိုလ္ကို ဆက္တက္ရမွာပါ။
***
`မင္းအေမ လစာ ဘယ္ေလာက္ရလဲကြ´
ကုိးတန္းနဲ႔ ေက်ာင္းထြက္ၿပီး သူ႔မိဘရဲ့ ကုန္စုံဆိုင္မွာ ကူညီရင္းနဲ႔ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ အေရာင္းအ၀ယ္သမား ျဖစ္လာတဲ့ သူငယ္ခ်င္းက က်ေနာ့္ကို တရက္မွာ အဲဒီလို ေမးပါတယ္။ က်ေနာ္က `၁၂၀၀ ေက်ာ္တယ္ ထင္တယ္´ လို႔ ေျဖေတာ့ အဲဒီ သူငယ္ခ်င္းက ရယ္ဟဟ နဲ႔…
`ငါ့ ဆုိင္မွာ တပတ္ေရာင္းရင္ အဲဒီေငြထက္ ႏွစ္ဆပုိတဲ့ အျမတ္ရတယ္ကြ´ လို႔ ေျပာပါေလေရာ…။
တကၠသိုလ္ဆက္တက္ဖုိ႔ ေစာင့္ဆုိင္းရမယ့္ ၾကားကာလ ႏွစ္ႏွစ္အတြင္း အိမ္မွာ ဒီအတုိင္း အလကား မေနခ်င္တာနဲ႔ ေမေမ့ သူငယ္ခ်င္း တေယာက္ရဲ့ သစ္စက္မွာ အလုပ္၀င္လုပ္ပါတယ္။ သစ္စက္ဆုိေတာ့ ေက်ာင္းပညာနဲ႔ သိပ္ၿပီးေတာ့ ပတ္သက္မႈ မရိွလွပါဘူး။ ေက်ာင္းပညာနဲ႔ အတန္ငယ္ ဆက္စပ္တာဆုိလို႔ သစ္ကို လုံးပတ္ ဘယ္ေလာက္၊ အရွည္ေပ ဘယ္ေလာက္ ရိွလဲ တုိင္းတာၿပီးရင္ တန္ေပ ဘယ္ေလာက္ရိွလဲ တြက္ခ်က္ရတာ တခုပါပဲ။ အဲဒါကလဲ တန္ေပတြက္တ့ဲ စာအုပ္က အဆင္သင့္ ရိွေနၿပီးသားဆိုေတာ့ ခပ္တိုတုိေျပာရရင္ အဲဒီအလုပ္က က်ေနာ္ သင္ခဲ့တဲ့ ဆယ္တန္းေအာင္ ဆိုတဲ့ ပညာနဲ႔ ဘာမွကို မဆက္စပ္ပါဘူး။
ဒါေပမယ့္ အဲဒီ သစ္စက္မွာ ၀င္လုပ္လို႔ ရခဲ့တဲ့ ၀င္ေငြကေတာ့ က်ေနာ့္ေမေမရဲ့ ေက်ာင္းဆရာမ လစာထက္ သာလြန္ခဲ့ပါတယ္။ သစ္စက္မွာ ႏွစ္ပတ္တႀကိမ္ လုပ္ခရွင္းတုိင္း က်ေနာ္ရတဲ့ လုပ္ခကို ေမေမ့ကို အပ္တဲ့အခါ သူ႔လစာထက္ ပုိေနတဲ့ က်ေနာ့္ရဲ့ ကာယလုပ္အားကို ၾကည့္ၿပီး ေမေမ့မ်က္ႏွာက တခုခုကုိ ခံစားရတဲ့ သြင္ျပင္နဲ႔ မရႊင္လန္းခဲ့ပါဘူး။
ေနာက္ထပ္ တခုက က်ေနာ္တုိ႔ ၿမိဳ႔ကေလးမွာ နယ္စပ္ကေန တဆင့္ ထိုင္းႏိုင္ငံကို သြားေရာက္ အလုပ္လုပ္ၾကသူေတြ အင္မတန္ မ်ားပါတယ္။ ဟုိမွာ ဘယ္ပုံဘယ္နည္း ေငြရွာရတယ္ဆုိတာကုိ ၿမိဳ႔မွာ က်န္ရစ္ခဲ့သူေတြက မသိႏိုင္ မျမင္ႏိုင္ေပမယ့္ ျပန္ေရာက္လာၾကတဲ့လူ အေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ေငြစေလး တရႊင္ရႊင္ ျဖစ္လာတာကို ေတြ႔ၾကတဲ့ အခါ တစတစနဲ႔ အဲဒီ ေငြရနည္းေနာက္ကို လိုက္ၾကျပန္ပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ပဲ ပညာကုိ ဆုံးခန္းတိုင္ေအာင္ မသင္ၾကားၾကေတာ့တဲ့ လူငယ္ေတြ ပိုမ်ားလာျပန္ပါတယ္။
***
အထက္ပါ တင္ျပခဲ့တဲ့ ျဖစ္စဥ္ေတြကို ေလ့လာၾကည့္ရင္ က်ေနာ္တုိ႔ ႏိုင္ငံမွာ ပညာတတ္ေတြရဲ့ တန္ဖိုးက တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ေလ်ာ့မွန္း မသိ ေလ်ာ့လာသလို ေနာက္ဆုံးေတာ့ `ဆယ္တန္းေအာင္ေတာ့ေရာ ဘာျဖစ္မွာမုိ႔လဲ´ `ဘြဲ႔ရေတာ့ေရာ ဘာလုပ္လုိ႔ ရလို႔လဲ´ ဆုိတဲ့ အေနအထားမ်ိဳးအထိကိုပါ ပညာတတ္ေတြကို စိန္ေခၚခံရတဲ့ အဆင့္ကို ေရာက္ေနတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။
ယခင္က ရွစ္တန္းေလာက္ ေအာင္ရင္ပဲ ဌာနတခုခုမွာ စာေရးစာခ်ီ၊ ဒါမွမဟုတ္ မူလတန္းေက်ာင္း တခုခုမွာ ေက်ာင္းဆရာ လုပ္ဖို႔ အခြင့္အလမ္း ရိွခဲ့ေသးေပမယ့္ ယေန႔ေခတ္မွာေတာ့ ဘြဲ႔ရထားတဲ့ လူငယ္တေယာက္က ဆိုက္ကားထြက္နင္းရတာမ်ိဳးေတြ ရိွေနပါၿပီ။ ဘာဆို ဘာအလုပ္မွ မရေတာ့တဲ့ အဆုံး ဘြဲ႔လက္မွတ္ကို အသာေခါက္လို႔ ရရာအလုပ္၀င္လုပ္ရသူေတြ တိုင္းတပါးကို ထြက္ၿပီး သူတုိ႔ႏိုင္ငံသားေတြ မလုပ္ခ်င္တဲ့ ေအာက္ေျခသိမ္း အလုပ္ေတြကို လုပ္ရသူေတြ ဒုနဲ႔ေဒး ျဖစ္လာပါၿပီ။
လူငယ္ေတြကလည္း လက္ရိွ သင္ၾကားေနရတဲ့ ပညာေရးဟာ သူတုိ႔ ဘ၀ကို လုံေလာက္တဲ့ အာမခံခ်က္ ေပးႏိုင္ပါ့မလားဆုိတာကို သံသယ ၀င္လာၾကပါတယ္။ ဒီေတာ့ ေတာ္႐ုံတန္႐ုံ လက္လုပ္လက္စား ျပည္သူေတြထဲက ေပါက္ဖြားလာတဲ့ လူငယ္ေတြဟာ ပညာဆုံးခန္း မတုိင္မီမွာပဲ ေက်ာင္းထြက္၊ အလုပ္လုပ္…။ တခ်ိဳ႔ဆိုရင္ေတာ့ သူတို႔ မိဘေတြက ငယ္ငယ္ကတည္းက ေက်ာင္းကို လုံး၀ကို မထားေတာ့ပါဘူး။ အေၾကာင္းျပခ်က္ကေတာ့ ထုံးစံအတုိင္း `ဆယ္တန္းေအာင္ေတာ့လဲ ဘာလုပ္လုိ႔ ရတာမွတ္လုိ႔´ ဆိုတာပါပဲ။
တႏွစ္တတန္း ပုံမွန္ေအာင္တဲ့ အတန္းျမင့္လာမႈ တန္ဖိုးနဲ႔ ထပ္တူက်တဲ့ တတ္ေျမာက္မႈမ်ိဳး မေပးႏိုင္တဲ့ ျမန္မာျပည္ လက္ရိွ ပညာေရး စနစ္ရဲ့ နိမ့္က်မႈဟာလည္း ပညာသင္သားေတြကို ထိပါးစိန္ေခၚခံရတဲ့ အခ်က္တခ်က္ပါ။ ေငြေၾကးတတ္ႏိုင္ၿပီး ၿမိဳ႔ႀကီးျပႀကီးေတြမွာ ေနထုိင္သူ မိသားစုေတြကေတာ့ သူတုိ႔သားသမီးေတြကို အျပင္က်ဴရွင္၊ သင္တန္း စတာေတြမွာ တက္ေရာက္ေစၿပီး အဲဒီ ကြက္လပ္ကို တတ္ႏိုင္သေလာက္ ျဖည့္ဆည္းေပးႏိုင္ေပမယ့္ ေငြေၾကးခ်ိဳ႔ငဲ့သူေတြရဲ့ သားသမီးေတြကေတာ့ သူတုိ႔ကုိ သင္ေပးတဲ့ ဆရာ/ဆရာမရဲ့ ေစတနာကုိသာ အေကာင္းဆုံး ေမွ်ာ္လင့္ႏိုင္ပါေတာ့တယ္။ မိမိရဲ့ တပည့္သားသမီးေတြကို ရင္၀ယ္သားသကဲ့သို႔ သေဘာပိုက္ၿပီး ေစတနာ အရင္းခံနဲ႔ နာသုံးနာထားတဲ့ ဆရာ/ဆရာမ ေတြရဲ့ ေမတၱာတရားသည္သာလွ်င္ ခ်ိဳ႔ငဲ့သူေတြအတြက္ အေကာင္းဆုံး ပညာရည္ႏို႔ ျဖစ္ေစေတာ့တာပါပဲ။
***
`ပညာ´ ကို မီးရွဴးတန္ေဆာင္ လို႔လဲ တင္စားၾကပါတယ္။ အသိဉာဏ္ေတြ အေမွာင္က်ေနရင္ ထုိးထြင္းႏိုင္ေအာင္၊ ဆင္ျခင္တုံတရားေတြ အေမွာင္က်ေနရင္ လင္းခ်င္းႏုိင္ေအာင္ စြမ္းေဆာင္ႏိုင္တာမုိ႔ မီးရွဴးတန္ေဆာင္ႀကီး တခုႏွယ္ ပညာကုိ တင္စားၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီ မီးရွဴးတန္ေဆာင္ႀကီး က်ေနာ္တုိ႔ ႏိုင္ငံမွာ လင္းခြင့္ မသာခဲ့တာေတာ့ အေတာ္ၾကာလာခဲ့ပါၿပီ။
သူတပါးႏိုင္ငံကုိ ေရာက္တဲ့အခါ တိုးတက္ေနတဲ့ သူ႔ႏိုင္ငံက ပညာေရးကို ၾကည့္ၿပီးေတာ့ `ျမန္မာျပည္ ပညာေရးကေတာ့ သုံးမရပါဘူး´ လို႔ လက္လြတ္စပယ္ မေျပာလိုေပမယ့္ `တုိ႔ႏိုင္ငံက်ေတာ့ ဘာလို႔မ်ား ဒီေလာက္ေတာင္ ပညာေရးက ေနာက္က်ေနရတာလဲ၊ ပညာတတ္ေတြက တို႔ႏိုင္ငံမွာ ဘာလုိ႔ တန္ဖုိးမရိွရတာလဲ´ ဆုိတဲ့ မခ်င့္မရဲစိတ္ကေတာ့ ျဖစ္မိတာ အမွန္ပါပဲ။
ဆယ္တန္းေအာင္တဲ့လူတေယာက္၊ ဘြဲ႔ရတဲ့လူတေယာက္အတြက္ တိုးတက္တဲ့ ႏိုင္ငံၾကီးေတြမွာေလာက္ ၀င္ေငြ မေျဖာင့္ရင္ေတာင္ ကိုယ့္ႏိုင္ငံထဲမွာ မေတာင့္မတ မေၾကာင့္မၾကနဲ႔ သူသင္ခဲ့တဲ့ ပညာနဲ႔ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္း ျပဳခြင့္ ရေနမယ္ ဆုိရင္ ဒါဟာ က်ေနာ္တုိ႔ ႏိုင္ငံက ပညာတတ္ေတြရဲ့ တန္ဖိုး ျမင့္တက္လာမႈ တခုပါပဲ။
***
အထက္မွာ ေရးခဲ့တာ အတန္ငယ္ မ်ားခဲ့ပါၿပီ။ စာတပုဒ္မွာ ခံစားခ်က္တခုခု၊ ယုံၾကည္ခ်က္တခုခု၊ ျဖစ္ေစခ်င္ခ်က္ တခုခုကို ခ်ေရးလိုက္တယ္ ဆိုပါစုိ႔…။ အဲဒီ ခ်ေရးလိုက္တဲ့ ခံစားခ်က္၊ ယုံၾကည္ခ်က္၊ ျဖစ္ေစခ်င္ခ်က္ ေတြနဲ႔ သေဘာျခင္း ထပ္တူက်တဲ့ လူေတြက အားေပးမယ္၊ သူတုိ႔ ခံစားေနရတာကိုလဲ ဖြင့္ဟမယ္၊ အႀကံျပဳမယ္…။ ဒီလိုနဲ႔ပဲ ေကာင္းေသာ အေျဖတခုကို ၀ိုင္း၀န္း ရွာေဖြၾကပါတယ္။ အလြယ္ဆုံးနဲ႔ အ႐ိုးဆုံး စဥ္းစားမိတာပါ။
ဒါေပမယ့္ အဲဒီစာထဲက အခ်က္အလက္ေတြကို လက္မခံသူ၊ တနည္းအားျဖင့္ ဆန္႔က်င္သူေတြအဖို႔ကေတာ့ စာတလုံးျခင္း တေၾကာင္းျခင္းစီဟာ သူ႔အတြက္ သံရည္ပူသကဲ့သို႔ ျဖစ္ေနေစမွာပါပဲ။ အဲဒီလိုနဲ႔ `အဆင့္မရိွဘူး´ `အတင္းတုတ္ေနတာပါ´ `ေလထဲကေန ေအာ္မေနနဲ႔´ ဆုိတဲ့ စကားလုံးမ်ိဳးေတြကေန ႐ုန္႔ရင္းၾကမ္းတမ္းတဲ့ ဖ႐ုႆ၀ါစာေတြပါ ပါလာတဲ့အထိ ျပန္လည္ တုံ႕ျပန္ပါေတာ့တယ္။ ဒါဟာလည္း ျပန္စဥ္းစားၾကည့္လိုက္ရင္ လူ႔သဘာ၀ တမ်ိဳးပါပဲ။ ကုိယ္မွ မၾကိဳက္ဘဲကိုး…။
သို႔ေသာ္…။
ႀကိဳက္သည္ျဖစ္ေစ၊ မႀကိဳက္သည္ျဖစ္ေစ၊ လက္ခံႏိုင္သည္ျဖစ္ေစ၊ လက္မခံႏိုင္သည္ ျဖစ္ေစ မိမိထင္ျမင္တဲ့ ရွဳေထာင့္၊ သုံးသပ္ခ်က္ေတြကေန တဆင့္ အျပဳသေဘာဆန္တဲ့ အေကာင္းလကၡဏာေတြကို ထုတ္ႏႈတ္ႏိုင္မယ္ဆိုရင္ က်ေနာ္ ဒီစာတပုဒ္ကို ေရးရက်ိဳး (နည္းနည္းေလး ျဖစ္ျဖစ္) နပ္မွာ အေသအခ်ာပါပဲ။
***
ပညာနဲ႔ပတ္သက္လို႔ စကားပုံေလး တခု ရိွပါေသးတယ္။ `ပညာေရႊအိုး၊ လူမခိုး´ တဲ့…။
ဟုတ္ပါတယ္။ ပညာဆုိတဲ့ ေရႊအိုးကို ဘယ္လုိလူကမွ မခုိးႏိုင္ေလာက္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ အတၱေတြ၊ မာန္မာနေတြက ပိတ္ဖုံးလြန္းလာတဲ့ အခါက်ရင္ေတာ့ ပညာဆုိတဲ့ လူမခိုးႏိုင္တဲ့ ေရႊအုိးႀကီး တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ နစ္ျမဳပ္ ေပ်ာက္ဆုံးသြားမွာကို စိုးရိမ္မိလွပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ဒီစာစုကို ေရးမိပါတယ္။
ကလိုေစးထူး
