က်ေနာ့္ဆီကို ႏိုင္ငံျခား သြားမယ္ဆိုရင္ အမွတ္(၃) အတြက္ ကြန္မန္႔အျဖစ္နဲ႔ မမာလာဆီက အီးေမးလ္ တေစာင္ လြန္ခဲ့တဲ့ သုံးေလးရက္ေလာက္ ကတည္းက ေရာက္ေနခဲ့ပါတယ္။ အျပင္မွာ အလုပ္မ်ားေနတာက တဖက္၊ မေန႔ကလည္း ၀တၳဳတိုေလး တပုဒ္ကို ေရးခ်င္စိတ္က ပုိေနတာမို႔ ဒီေန႔မွပဲ သူ႔စာကို ျပန္ျဖည္ ရိုက္ျဖစ္ပါတယ္။
က်ေနာ့္ အမႀကီးအရြယ္ မမာလာရဲ့ က်ေနာ့္ဆီ ေပးပို႔တဲ့ စာတိုင္းဟာ က်ေနာ့္ပို႔စ္ေတြကို အေသအခ်ာ ဂ႐ုတစိုက္ဖတ္ၿပီးေတာ့ သူ႔အေတြ႔အႀကဳံေတြကို စနစ္တက်နဲ႔ ရွင္းျပေရးသားတာကို သတိထားမိပါတယ္။ အလြန္ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ အခုလဲ သူ ေပးပို႔လိုက္တဲ့ စာဟာ ကြန္မန္႔တခု ျဖစ္ေပမယ့္ ပုိ႔စ္တခုအေနနဲ႔ သီးသန္႔ တင္ေပးတာက ပုိေကာင္းမယ္လို႔ ယူဆလို႔ ပို႔စ္အျဖစ္ တင္လိုက္ပါတယ္။
အမ မမာလာရဲ့ စာကုိ ဖတ္ရတာဟာ က်ေနာ့္အတြက္ေတာ့ အင္မတန္မွ နည္းနာယူစရာ အခ်က္အလက္ေတြ အေတာ္မ်ားမ်ား ရခဲ့ပါတယ္။ တခ်ိဳ႔အခ်က္ေတြက က်ေနာ္တုိ႔ ရပ္တည္ေနထိုင္ရတဲ့ အေနအထားနဲ႔ မတူညီတာေလးေတြ ရိွေပမယ့္ အေတာ္မ်ားမ်ား အခ်က္ေတြကေတာ့ အတုယူစရာ၊ နည္းနာယူစရာ ေကာင္းလွပါတယ္။ ေက်းဇူးအထူး တင္ရိွပါတယ္ မမာလာ။
မမာလာ ပုိ႔လိုက္တဲ့ စာကိုေတာ့ ေအာက္မွာ မူရင္းအတုိင္းေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ကလုိေစးထူး
***
အခုတေလာ မအားတာနဲ႔ ဦးကလိုေစးထူးရဲ့ Web ကို မၾကည့္ျဖစ္တာ မေန႔ကမွ ျဖတ္ခနဲ လွမ္းဖြင့္ဖတ္ျဖစ္ေတာ့ ႏိုင္ငံျခား အေတြ႔အႀကဳံေတြ အေၾကာင္း ေဆြးေႏြးဖို႔ ေခါင္းစဥ္ (၅)ခုနဲ႔ ဖိတ္ထားတာ ေတြ႔လို႔ အခုလို ေရးျဖစ္သြားပါတယ္။
၁။ လက္ရိွအလုပ္ကို ဘယ္လို ရရိွေအာင္ ႀကိဳးစားခဲ့ရသလဲ ဆိုတာကေတာ့…
ကၽြန္မ ဂ်ပန္က ေက်ာင္းၿပီးၿပီး ဒီကိုေရာက္လာေတာ့ ဒီ USA ရဲ့ အလုပ္အကိုင္ေတြနဲ႔ ကၽြန္မယူခဲ့တဲ့ ဘာသာရပ္ ဘယ္လို ဆက္စပ္မႈ ရိွသလဲ ေလ့လာရပါတယ္။ အဓိက Internet မွာ Hotjobs.com, monster.com, usajobs.com စတဲ့ အလုပ္ရွာတဲ့ Web ေတြမွာ အလုပ္ေတြကို လိုက္ၾကည့္ရပါတယ္။ ဘယ္လို အလုပ္မ်ိဳးကုိ ဘယ္လို ပညာအရည္အခ်င္း၊ ဘယ္လို ဘာသာရပ္ကို ေခၚသလဲ ဆိုတာ အဓိကပါပဲ။ အဲဒါ ရွာေတာ့ အခ်ိန္ (၁)ႏွစ္ နီးပါး ေပးခဲ့ရပါတယ္။ Part time အလုပ္တခု ၀င္လုပ္ရင္း တေန႔ကို Internet နဲ႔ ၃-၄ နာရီေလာက္ ရွာ၊ဖတ္ လုပ္ခဲ့ရပါတယ္။ ကၽြန္မကို အလုပ္အကိုင္ မိတ္ဆက္ေပးမဲ့လူ၊ အႀကံေပး လမ္းညႊန္မဲ့လူ၊ ကူရွာေပးမဲ့လူ မရိွပါဘူး။ Interview ၃-၄ ခါေလာက္ သြားရေပမယ့္ အဆင္မေျပေသးပါဘူး။ ဒီႏိုင္ငံကိုက လူတေယာက္ကို စၿပီး Train လုပ္ဖုိ႔၊ နည္းနည္းပါးပါး သင္ေပးဖို႔ စိတ္ကူး မရိွဘဲ Experience ရိွမွ ဆိုၿပီး ေခၚေတာ့ သိပ္အဆင္ မေျပပါဘူး။
ကုိယ့္ဘာသာသာရပ္နဲ႔ ကိုက္ညီတဲ့ အလုပ္ေတာင္မွ ေလွ်ာက္ရင္ Experience မရိွလို႔ မခန္႔ပါဘူး။ တခါမ်ား ကားမရိွလို႔ အလုပ္မခန္႔ဘူး ဆိုတာေတာင္ ရိွပါေသးတယ္။ (ကၽြန္မမွာ လိုင္စင္လဲရိွ၊ ကား၀ယ္ႏိုင္တဲ့ အေနအထား ရိွလ်က္) မခန္႔ခ်င္ရင္ ႀကဳံသမွ် ဆင္ေျခမ်ိဳးကို ေပးေလ့ရိွပါတယ္။ တေန႔က်ေတာ့ monster.com က အခု ကၽြန္မလုပ္မယ့္ အလုပ္မ်ိဳးကို ေခၚပါတယ္။ အဲဒါ ေလွ်ာက္လိုက္ေတာ့ ၃-ပတ္ေလာက္ အၾကာမွာ Interview ေခၚပါတယ္။ သူတုိ႔ ႀကိဳက္ပုံရပါတယ္။ ဒါကလဲ လိုင္စင္စာေမးပြဲကို (၂)လအတြင္း ေအာင္ေအာင္ ေျဖႏိုင္ရင္ ခန္႔မယ္ ဆိုပါတယ္။ ကၽြန္မကလဲ စိန္လိုက္ ျဖစ္ရမယ္ေပါ့။ ဒါေတာင္ Reference person ကိုယ့္ကို သိၿပီး ကုိယ္ေတာ္ေၾကာင္း၊ ေကာင္းေၾကာင္း ေထာက္ခံေပးမယ့္ လူ(၂)ေယာက္ ေရးခိုင္းပါတယ္။ ကၽြန္မလည္း သူမ်ား နာမည္ သိပ္မသုံးခ်င္၊ ဒီလို environmental Lab မ်ိဳးကို ေထာက္ခံေပးမယ့္ ဘယ္သူ႔ကိုမွလဲ မသိေတာ့ ငါ့မွာ မရိွဘူး လို႔ ေျဖပါတယ္။ သူတို႔ အ့ံၾသသြားၿပီးေတာ့ ဘယ္လို လုပ္ရမလဲ ေငါင္ေနပါတယ္။
ဒီေတာ့ ကၽြန္မေအာင္ခဲ့တဲ့ ဘြဲ႔ေတြကို World education service လို႔ ေခၚတဲ့ ကုိယ့္ၿပီးခဲ့တဲ့ Education ကို USA နဲ႔ ကိုက္ညိွၿပီး ဘာဘြဲ႔နဲ႔ ျပန္ညီလဲလုပ္တဲ့ အဖြဲ႔က ထုတ္ေပးတဲ့ USA education equalivalent စာရြက္ေလးပဲ ထုတ္ျပလိုက္ပါတယ္။ ဒါပဲရိွတယ္၊ ငါ့ကို ယုံခ်င္ေန၊ မယုံခ်င္လဲေန၊ ၿပီးေတာ့ green card နဲ႔ social security card ထုတ္ျပပါတယ္။ Legal ေနထုိင္တဲ့ လူ ျဖစ္ေၾကာင္းပါ။ ဒီေတာ့မွာ ကၽြန္မကို interview တဲ့ Regional manager ကေတာ့ သေဘာေကာင္းပုံရၿပီး Okey၊ ေနာက္တပတ္ေလာက္မွ ဖုန္းဆက္ပါ။ ဘယ္ေလာက္ေပးမယ္၊ ဘာရာထူးေပးမယ္ဆိုတာ ေျပာပါ့မယ္ ေျပာပါတယ္။
ပထမဦးဆုံး အႀကိမ္၊ အလုပ္တခု ေကာင္းေကာင္းကုိ ေလွ်ာက္ရေတာ့ လစာဘယ္ေလာက္ ေပးပါလို႔ မတင္းႏိုင္ဘူး။ အဲဒါနဲ႔ ဖုန္းဆက္ေတာ့ ေစာင့္ပါ ဆိုတာနဲ႔ ၁ လေက်ာ္ ၾကာသြားၿပီး အဲဒီ ကုမၸဏီက Production Manager ကေန ေနာက္ထပ္ ဖုန္းဆက္ပါတယ္။ Follow up interview ထပ္လာပါမယ္တဲ့။ အဲဒါနဲ႔ ေနာက္တေခါက္ ထပ္သြားၿပီးမွ အခုလုပ္တဲ့ အလုပ္ကို ရခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္မွ အလုပ္ထဲက ကၽြန္မနဲ႔ ရာထူးတူနဲ႔ စကားစပ္မွ သူတို႔က ကၽြန္မ ဒီအလုပ္ကို interview ႏွစ္ခါနဲ႔ ဒီေလာက္ ၾကာတာေတြဟာ သိပ္မခန္႔ခ်င္လို႔ ရစ္တာ ဆုိတာ သိရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကၽြန္မ အလုပ္ႀကိဳးစားေတာ့ (၂)လအတြင္း လိုင္စင္လဲ ရၿပီး အလုပ္လဲ ႏိုင္နင္းစြာ လုပ္ကိုင္ႏိုင္လာေတာ့ ၆ လအၾကာမွာ မန္ေနဂ်ာက မင္းသူငယ္ခ်င္း မင္းလို လုပ္ႏိုင္တာ ရိွရင္ေျပာပါ။ လိုခ်င္ပါတယ္တဲ့။ ေနာင္မွ သိရတာကေတာ့ ကၽြန္မ ရခဲ့တဲ့ လိုင္စင္ဟာ တျခား ဒီကလူေတြ ဘယ္လူမ်ိဳးမွ (၂)လနဲ႔ မရႏိုင္ဘဲ အနည္းဆုံး ၆ လမွ ၁ ႏွစ္ အထိၾကာပါတယ္။ ကၽြန္မက (၂)လနဲ႔ ယူၿပီး သူတို႔ကုိ လုပ္ေပးႏိုင္ခဲ့လို႔ ခန္႔တာပါ။
လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက အေမရိကားမွာ အလုပ္ေကာင္းေကာင္း လိုခ်င္ရင္ ေျပာေပး၊ မိတ္ဆက္ေပးမဲ့သူ ရိွမွ အဲဒီကုမၸဏီက တေယာက္ေယာက္ကို သိမွ၊ သို႔မဟုတ္ အေမရိကားမွာ ေက်ာင္းၿပီး၊ ဘြဲ႔ရတဲ့ လူျဖစ္မွ လို႔ ယုံၾကည္ၾကပါတယ္။ ကၽြန္မ ကုိယ့္ဘာသာ internet က ႀကိဳးစားရွာတာကုိ မျဖစ္ႏိုင္ဘူး လို႔ လူတုိင္းက ေျပာၾကပါတယ္။ ဘာပဲေျပာေျပာ ဇြဲ၊ လုံ႔လ၊ ၀ိရိယ ရိွရင္ ရႏိုင္ပါတယ္။
၂။ လက္ရိွ အလုပ္အကိုင္က ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္ အတိုင္းအတာ တခုအထိ အေထာက္အကူ ျပဳ၊မျပဳ ဆိုတာပါပဲ။ ဟုတ္ကဲ့၊ ကၽြန္မအတြက္ေတာ့ ေက်နပ္ေလာက္႐ုံ အတိုင္းအတာ ရိွပါတယ္။ ဘြဲ႔ခ်င္းတူ ဒီႏိုင္ငံမွာ ေမြးတဲ့ လူေတြကေတာ့ ကၽြန္မထက္ လစာ မ်ားၾကေပမဲ့ ကၽြန္မအလုပ္က Low income ထဲမွာ မပါပါဘူး။ ၿပီးေတာ့ ၁ ႏွစ္ခြဲမွာ ကၽြန္မ ကုမၸဏီေျပာင္းေတာ့ လစာတက္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႔ကေတာ့ သူတို႔ ဘယ္ေလာက္ ရသလဲေတာ့ မသိပါ။ ကၽြန္မလစာကို ေမးၿပီးေတာ့ နည္းလိုက္တာ ေျပာပါတယ္။ နည္းတယ္ေျပာတဲ့ လူေတြလစာကို ေမးေတာ့ ကၽြန္မလစာ တ၀က္ေလာက္ပဲ ရၾကတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဘာသေဘာလဲေတာ့ မသိပါ။ ကၽြန္မ အၿမဲ အလုပ္ကို မ်က္ေျခမျပတ္ ေလ့လာၿပီး တက္လမ္း ရွာေဖြရပါတယ္။ ထိုင္ေနလို႔ မရပါ။ ဒါေၾကာင့္လဲ ႏွစ္တိုတို အတြင္းမွာ ဒီေလာက္ တိုးတက္လာျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ စိတ္ဓာတ္ေကာင္းဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။
ကၽြန္မအသိ မိန္းကေလး တေယာက္ အလုပ္တခုလုပ္ရင္ သူ ဘယ္ေလာက္ရတယ္၊ သူမ်ား ဘယ္ေလာက္ရတယ္ အလုပ္ထဲမွာ စပ္စုပါတယ္။ သူ႔ထက္ လစာမ်ားေနတဲ့ လူေတြ႔ရင္ ငါလဲ သူ႔လို လုပ္ႏိုင္တာပဲ ဆုိၿပီး မန္ေနဂ်ာကို လစာတိုးေပးဖုိ႔ ေျပာပါတယ္။ မတိုးေပးရင္လဲ သူမ်ားကေတာ့ မ်ားတယ္၊ ငါေတာ့ မရဘူးဆုိၿပီး အလုပ္ေကာင္းေကာင္း မလုပ္ေတာ့ အလုပ္တခုမွာ ၃ လထက္ ပုိၿပီး မၿမဲဘဲ တႏွစ္မွာ ၆-လေလာက္ အစိုးရထံမွာ အလုပ္မရိွရင္ ေထာက္ပ့ံေၾကး ထိုင္ေတာင္းစားတဲ့ ဘ၀ကုိပဲ ေရာက္ပါတယ္။ ကၽြန္မကေတာ့ ကုိယ္စလုပ္လို႔ ကုိယ့္ထက္ မေတာ္တဲ့လူေတြ လစာမ်ားလဲ စိတ္ထဲထားၿပီး အလုပ္ကို ေကာင္းေကာင္းလုပ္ပါတယ္။ အဲ၊ တႏွစ္ေလာက္ ၾကာေတာ့ အထက္က လူမ်ား ကုိယ့္ကို ႀကိဳက္ၿပီဆိုရင္ employment review လို႔ေခၚတဲ့ အခ်ိန္မွာေတာ့ ကၽြန္မ တကယ္ လစာတိုးေတာင္းပါတယ္။ အဲဒါမ်ိဳးက ထိထိေရာက္ေရာက္ ရိွပါတယ္။ သူ႔အက်ိဳး ကုိယ့္အက်ိဳး မွ်မွ်တတရိွပါတယ္။
၃။ လက္ရိွ အခု New York မွာ ကၽြန္မ သိသေလာက္ ျမန္မာေတြ ႀကဳံေတြ႔ရတဲ့ အခက္အခဲကေတာ့ ဘာသာစကားနဲ႔ ကြန္ပ်ဴတာ မကၽြမ္းက်င္မႈ၊ ၿပီးေတာ့ self confident မရိွမႈေတြေၾကာင့္ အလုပ္ေကာင္း ရသင့္သေလာက္ မရဘဲ ထိုင္ေနၾကသူေတြ မ်ားပါတယ္။ ကၽြန္မ သိသေလာက္ တျခားလူမ်ိဳးေတြ၊ အလုပ္အကိုင္ေကာင္းနဲ႔ အဆင္ေျပေနသူေတြကို ၾကည့္ရင္ ေရာက္ေရာက္ျခင္းမွာ ေငြကို အဓိက မထားဘဲ Language ကို အဓိကထား၊ ေက်ာင္းေျပးတက္၊ ရရာ လုပ္ၾကပါတယ္။ Language ကို ၆-လမွ (၂)ႏွစ္အထိ တက္ၾကပါတယ္။ အဂၤလိပ္လုိ ေကာင္းေကာင္း ေျပာတတ္ၿပီ ဆိုမွ အလုပ္ေကာင္း တည္တည္ၿငိမ္ၿငိမ္ ရိွၾကတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ျမန္မာ အမ်ားစုက ေခ်းငွားလာရတဲ့ အတြက္ အေႂကြးျပန္ဆပ္ဖုိ႔၊ အေႂကြးေၾကရင္ ျမန္မာျပည္က မိသားစု စားဖုိ႔ ရရာႀကဳံးလုပ္ၿပီး အဂၤလိပ္စာ မတတ္ႏိုင္၊ ဒုံရင္းနဲ႔ ျဖစ္ေနတဲ့ လူလဲ မ်ားပါတယ္။ အလုပ္ေကာင္းေကာင္း မရတဲ့ ျမန္မာေတြကို ၾကည့္ရင္ အိမ္မွာ computer နဲ႔ internet မရိွပါဘူး။ email မ႐ိုက္တတ္ပါဘူး။ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ႀကိဳးစား ေလ့လာျမွင့္တင္ဖုိ႔ စိတ္မပါၾကပါဘူး။
ေနာက္တခ်က္ကေတာ့ အေမရိကားရဲ့ စနစ္က ျမန္မာျပည္နဲ႔ ကြာခ်င္တိုင္း ကြာပါတယ္။ အလုပ္တခုခု လုပ္ရင္ ကုိယ္လုပ္ခဲ့တဲ့ အလုပ္ကို နားလည္ဖို႔ အတတ္ႏိုင္ဆုံး သိရိွနားလည္ေအာင္ မႀကိဳးစားၾကပါဘူး။ ဥပမာ ဆုိပါေတာ့၊ ကား၀ယ္မယ္ဆိုရင္ ကားအေဟာင္း ၀ယ္မလား၊ အသစ္ ၀ယ္မလား၊ အေဟာင္း ၀ယ္ရမယ့္ အက်ိဳးအျပစ္၊ အသစ္၀ယ္ရင္ ရမယ့္ အက်ိဳးအျပစ္၊ ၿပီးေတာ့ ကားအာမခံ insurance ရဲ့ ကြာျခားပုံ၊ ေငြေခ်း၀ယ္ရင္ အတုိးေပးရမယ့္ ေငြ ကြာျခားပုံ စတာေတြကို ေလ့လာၿပီးမွ ၀ယ္သင့္ပါတယ္။ ကၽြန္မ ကား၀ယ္ၿပီး သုံးေနသူ ၁၀ ဦးေလာက္ကို အထက္ပါ ေမးခြန္းမ်ား ေမးၾကည့္ဖူးပါတယ္။ ဘယ္သူမွ ေရေရရာရာ မေျဖႏိုင္ပါ။ ၿပီးေတာ့ ကား insurance ဟာ ဘာေတြကို အဓိက ပါ၀င္သလဲ ေမးရင္ မသိၾကဘဲ ေရေရရာရာ မေျဖႏိုင္ပါဘူး။ ကိုယ္ယူတဲ့ insurance ေပၚ မူတည္ၿပီး အမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲေပမယ့္ ကုိယ္ယူထားတဲ့ ဟာကုိေတာင္ တိတိက်က် မသိတာ ေတြ႔ရပါတယ္။
အိမ္၊ တိုက္ခန္း ၀ယ္မယ္ ဆိုရင္လည္း ထို႔အတူ၊ ၀ယ္ၿပီးသား လူကလဲ ဘာကိုမွ ေရေရလည္လည္ မသိပါ။ ဒီေတာ့ လြယ္လြယ္ကူကူ ပြဲစားကိုပဲ အားကုိးလိုက္ၾကပါတယ္။ ပြဲစား ညာလဲ ညာမွန္းမသိ၊ လိမ္ခံရမွန္း မသိ ေနာင္မွ သိၾကတာေတြ ရိွပါတယ္။ တကယ့္တကယ္ကေတာ့ ထိုအခ်က္မ်ား အားလုံး internet ေပၚမွာ ရွာဖတ္ရင္ ဖတ္မကုန္ေအာင္ ရိွတာ မသိၾကတာပါ။
ေနာက္တခုက ဘာသာစကား အခက္အခဲေၾကာင့္ ႏိုင္ငံျခားသား ဆရာ၀န္၊ ေဆး႐ုံသြားရမွာ ေၾကာက္ၿပီး ရရာ ျမန္မာ ဆရာ၀န္မ်ားကုိသာ အားကုိးၾကရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆရာ၀န္မွာလဲ ေကာင္းတာ ရိွသလို မေကာင္းတာေတြလဲ ကၽြန္မ ကုိယ္ေတြ႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ေရးေနရင္ ဆုံးမွာ မဟုတ္ေတာ့လုိ႔ ဒီအပိုင္းကို ဒီမွ်ပဲ ေရးပါရေစ။
၄။ ဘာသာစကား မတူလို႔ အလုပ္အကိုင္ ဆုံးရွဳံးမႈမ်ား
ဒီအခ်က္က အဓိက အက်ဆုံးပါပဲ။ ျမန္မာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ရန္ကုန္ ျမန္မာျပည္မွာ ဘြဲ႔ရၿပီး လာၾကတာေတြလဲ ရိွပါတယ္။ ဒီေတာ့ အလုပ္ေတြ ၀င္လုပ္ၾကတဲ့ အခါမွာ ဘာသာစကား အားနည္းရတဲ့ အတြက္ ရာထူးလည္း တက္သင့္တာမတက္ရ၊ တခါတခါ ညစ္ပတ္တဲ့ အလုပ္ရွင္ရဲ့ အျမတ္ထုတ္တာကို ခံရ၊ ေနာက္ အလုပ္မေျပာင္းရဲလို႔ ႀကိတ္မွိတ္ခံရတာေတြ ရိွပါတယ္။ ဘာသာစကားတင္ မကပါဘူး၊ self confident ကိုယ့္ကုိယ္ကုိ အားကုိးမႈ မရိွတာေတြလဲ ေတြ႔ရပါတယ္။ လူတိုင္း နီးပါးကလဲ အသိရိွမွ ဘာရိွမွ အလုပ္ရမယ္ ေျပာၾကေတာ့ ပိုဆိုးသြားၿပီး အလုပ္ေကာင္းကို ေလွ်ာက္လဲ မရပါဘူးဆိုၿပီး စစ္မေရာက္ခင္မွာ ျမားကုန္တာ ရိွပါတယ္။
ဘာသာစကားမ်ား ကၽြမ္းက်င္ရင္ ကုမၸဏီတခုမွာ တယ္လီဖုန္း ထုိင္ေျဖရတဲ့ စာေရးဆုိရင္ New York မွာ တနာရီ ၁၅ ေဒၚလာေလာက္ ရႏိုင္ပါလ်က္ စကားမေျပာႏိုင္လို႔ အမိႈက္က်ဳံး အလုပ္လုပ္ရတဲ့ လူလဲ ရိွပါတယ္။ ကၽြန္မ အေတြ႔အႀကဳံတခုကေတာ့ ကၽြန္မ ဒီအလုပ္ေကာင္း မရခင္ Part time လုပ္စဥ္က copy ကူးတဲ့ ကုမၸဏီတခုမွာ တနာရီ ၈ ေဒၚလာနဲ႔ စ လုပ္ခဲ့ရပါတယ္။ အင္မတန္ လြယ္ေသာ copy ကူးတဲ့ အလုပ္ကို experience လိုတယ္၊ မရိွလို႔ ဆိုၿပီး training ႏွစ္ပတ္ ေပးပါတယ္။ အဲဒီမွာ ျမန္မာေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ေတြ႔ခဲ့ရပါတယ္။ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကလဲ အဂၤလိပ္လုိ မတတ္လို႔ အဂၤလိပ္လုိ တတ္ႏိုင္သူကို စကားျပန္ အေနနဲ႔ ထားရပါတယ္။ တျခား ကုမၸဏီမွာ ၁၀-၁၂ေဒၚလာ ရႏိုင္ပါလ်က္နဲ႔ အဂၤလိပ္ စကားမတတ္လို႔ အဲဒီမွာပဲ ကုမၸဏီဖ်က္တဲ့ အထိ လုပ္ေနရတဲ့ ျမန္မာ အေတာ္မ်ားပါတယ္။ ကၽြန္မကေတာ့ အဲဒီ ကုမၸဏီမွာ ႏွစ္လ လုပ္ၿပီး internet က ေခၚတဲ့ similar job ကို တျခားကုမၸဏီ ေျပာင္းလုပ္ေတာ့ လစာလဲ ပုိရပါတယ္။
ကၽြန္မလုပ္တဲ့ environment lab ေတြမွာ ဘြဲ႔ရအဆင့္ကို ေခၚေပမယ့္ ျမန္မာျပည္က ဘြဲ႔ရေတြက ဘာသာစကား အားနည္းတဲ့ အတြက္ မရႏိုင္ပါ။ အဂၤလိပ္လို တယ္လီဖုန္း ေျဖႏိုင္၊ report ႐ိုက္ႏိုင္၊ ေရးႏိုင္၊ ေျပာႏိုင္ရပါတယ္။ တခ်ိဳ႔ သူတို႔ႏိုင္ငံမွာ ဘြဲ႔မရဘဲ ၁၀ တန္း ေအာင္႐ုံမွ် ရိွေသာ္လည္း အဂၤလိပ္စာ ေျပာႏိုင္ေရးႏိုင္လို႔ ေခၚခန္႔ထားတာေတြလဲ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဒီေတာ့ ဘြဲ႔ရတာ မရတာက အဓိက မက်တာ ေတြ႔ရပါတယ္။
ေနာက္ အဂၤလိပ္လို ဘာသာစကား သိပ္မရတဲ့အတြက္ ေက်ာင္းဆရာ/ဆရာမ ရာထူးကို ရတဲ့ ျမန္မာဦးေရ အေတာ္နည္းပါတယ္။ ဒီမွာ ေက်ာင္းၿပီးၿပီး ရတဲ့လူေတြ ရိွေသာ္လည္း ႀကီးမွ ေရာက္လာသူေတြထဲမွာ မေတြ႔ရပါ။ တခ်ိဳ႔ ရန္ကုန္မွာ ပါေမာကၡ လုပ္ခဲ့တယ္ (ဟုတ္မဟုတ္ မသိပါ) ဆိုၿပီး ကေလးထိန္း လုပ္ေနတာေတြလဲ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဂ်ပန္က Education အထူးျပဳနဲ႔ Ph.D ရၿပီးသား လူတခ်ိဳ႔ေတာင္ Child Care အလုပ္က မတက္ပါဘူး။ တခ်ိဳ႔က Tsushi လိပ္ေနတယ္ ေျပာပါတယ္။ Tsushi လိပ္ျခင္းကို ၀င္ေငြေကာင္းတယ္လို႔ သတ္မွတ္ႏိုင္ေပမယ့္ တေန႔ကုိ ၁၂ နာရီနဲ႔ တပတ္ကို ၆ နာရီ လုပ္ရတာမို႔ ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ သက္သက္သာသာ လုပ္ရတဲ့ အလုပ္ထဲမွာ မပါပါ။
ဘာသာစကား မကၽြမ္းက်င္ဟု ဆိုရာတြင္လည္း ကၽြန္မတို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံက ပညာေရး စနစ္ေၾကာင့္လဲ ပါပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ စနစ္မေကာင္းတာ ထုိင္ေျပာေနလို႔ မၿပီးေတာ့ ကုိယ့္ဘာသာကုိယ္ ေလ့လာ႐ုံပဲ ရွိပါတယ္။
ကၽြန္မ အေမရိကား ေရာက္ခါစ အဂၤလိပ္စာ စကားေျပာ သင္တန္း ထပ္တက္ပါတယ္။ ေတြ႔ခဲ့တဲ့ လူေတြထဲမွာ Mexico ႏိုင္ငံက ခ်ာတိတ္ေလး တေယာက္ကို အထူး ေလးစားမိပါတယ္။ Private စကားေျပာ သင္တန္းေက်ာင္းမို႔ ေငြေပးႏိုင္ရင္ တက္လိ႔ုရပါတယ္။ အဲဒါ ခ်ာတိတ္ေလးက အသက္ ၁၈ ႏွစ္ပဲ ရိွပါတယ္။ Legal ေနသူလဲ မဟုတ္ပါဘူး။ Mexico နယ္စပ္က ပြဲစားကုိ ေဒၚလာ တေထာင္ေပး လမ္းေလွ်ာက္ ၀င္လာရသူ ျဖစ္ပါတယ္။ Bakery ကိတ္မုန္႔ ဖုတ္ဆိုင္မွာ မနက္ ၂ နာရီကေန ေန႔လည္ ၂ နာရီအထိ အလုပ္လုပ္ရရွာသူ ျဖစ္ပါတယ္။ အဂၤလိပ္စာကို အသည္းအသန္ ႀကိဳးစားရွာပါတယ္။ စကားေကာင္းေကာင္း ေျပာတတ္ရင္ ဒီထက္ သက္သာမယ့္ အလုပ္ေလး ရဖို႔၊ အိမ္က အကိုနဲ႔ အေဖကို ဒီကိုေခၚဖုိ႔ ေဒၚလာ ၈ ေထာင္ေလာက္ စုေနသူ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေတာင္မွ ေဒၚလာ ၄၀၀ ေပး အဂၤလိပ္စာ သင္တန္း တက္ရွာပါတယ္။ ႏိုင္ငံျခား ေက်ာင္းသားေတြကုိလဲ အဂၤလိပ္လို ေျပာ၍ ေအာက္က်ခံ ေပါင္းသင္းရွာပါတယ္။ သူ႔ကိတ္မုန္႔ ဖုတ္ဆိုင္မွာ မၾကာခဏ သူကုိယ္တုိင္ ကိတ္မုန္႔ ဖုတ္ၿပီးေတာ့ အတန္းသားမ်ားကို ေကၽြးရွာပါတယ္။ ဆရာက မေနႏိုင္လို႔ အားလုံး ေငြစုစုၿပီး သူ႔အေပၚ ကိတ္မုန္႔ဖိုး ျပန္ျပန္ေပးရပါတယ္။ Legal ေနတာေတာင္ မဟုတ္ဘဲ အိမ္အတြက္ ေငြလိုေပမယ့္လဲ အဂၤလိပ္စာ တန္ဖိုးကို သိလို႔ ႀကိဳးႀကဳိးစားစား သင္ယူတတ္ေသာ ႏိုင္ငံျခားသား ျဖစ္ပါတယ္။
ကၽြန္မ အဂၤလိပ္စာ ေလ့လာပုံက ဆန္းက်ယ္ပါတယ္။ ဂ်ပန္ကို ေရာက္ၿပီး ေက်ာင္းတက္ေတာ့
၅။ ႏိုင္ငံျခားထြက္ အလုပ္လုပ္ကိုင္လုိသူမ်ားအတြက္ အေကာင္းဆုံး အႀကံဉာဏ္။
ႏိုင္ငံျခား သြားလိုသူမ်ားအတြက္ေတာ့ အဂၤလိပ္စာ အေျပာနဲ႔ အေရးကို အထူးတလည္ ေလ့လာသြားေစလိုပါတယ္။ အခ်ိန္ရရင္ ရသလို သင္တန္းတက္မွ မဟုတ္ပါ။ အဂၤလိပ္ပိုင္း သတင္းမ်ား၊ ေရဒီယိုမ်ား နားေထာင္ရင္း တျခား BBC, VOA အဂၤလိပ္လို အိမ္မွာ ေနရင္းထုိင္ရင္း နားေထာင္ရင္း ရပါတယ္။ ႏိုင္ငံျခား ေရာက္ၿပီးသား လူမ်ားကေတာ့ TV သတင္းနဲ႔ တျခား အစီအစဥ္မ်ားကုိ မ်ားမ်ား နားေထာင္ႏိုင္ရင္ အတတ္ျမန္ပါတယ္။ အေျပာရရင္ အေရးက တျဖည္းျဖည္း လိုက္လာပါတယ္။ တတ္ႏိုင္ရင္ အဂၤလိပ္လို ေျပာႏိုင္ေသာ သူမ်ားႏွင့္ ေလ့က်င့္ပါ။
ကၽြန္မ ဂ်ပန္ေရာက္ၿပီး တလအၾကာမွာ ကၽြန္မ ပါေမာကၡက ကၽြန္မကို Seminor အဂၤလိပ္လို ျမန္မာျပည္က ကၽြန္မရဲ့ Thesis မဟာသိပၸံအေၾကာင္း ေျပာခိုင္းပါတယ္။ ကၽြန္ အဂၤလိပ္လို ဟန္က်ပန္က် speech မေပးတတ္၊ တခါမွလဲ မေပးဖူးပါ။ ဒါေပမယ့္ ဌာနတခုမွာ အလုပ္လုပ္တုန္း အေမရိကန္ျပန္ ဆရာတေယာက္ ေျပာျပတာ သတိရလိုက္ပါတယ္။ သူလဲ ေရာမႏိုင္ငံ အီတလီမွာ Ph.D တက္တုန္းက အဂၤလိပ္လို Seminor ေျပာရမွာ ဘာလုပ္ရမွန္း မသိတာနဲ႔ မွန္ေရွ႔ အခန္းထဲမွာ ကိုယ့္ဘာသာကုိယ္ ေလ့က်င့္ရတယ္ ဆုိပါတယ္။
ကၽြန္မလဲ မတတ္ႏိုင္ေတာ့ အဲဒီ လမ္းစဥ္ကို လိုက္ဖို႔ အေၾကာင္းအရာေတြကို အဂၤလိပ္လို ၁၅ မိနစ္စာ ေရးၿပီး မွန္ေရွ႔မွာ ဖတ္လိုက္၊ ေျပာလုိက္နဲ႔ အ႐ူးတေယာက္လို ေလ့က်င့္ရပါတယ္။ ေန႔တုိင္း တခါစီ တပတ္ေလာက္ ေလ့က်င့္ၿပီးတဲ့ အခါမွာေတာ့ ပြဲ၀င္ရ႐ုံ ေၾကာင္တက္တက္ မျဖစ္ေလာက္႐ုံ ရသြားပါေတာ့တယ္။ မမွတ္မိတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကို ကုိယ့္လက္၀ါးေလာက္ ရိွတဲ့ ကဒ္ျပားနဲ႔ လက္ထဲက ကဒ္ကို ၾကည့္လို႔ လူေတြကို (မွန္ထဲက ကၽြန္မ အ႐ုပ္ပုံလို႔ သေဘာထားၿပီး) ေျပာရပါတယ္။ ေနာင္ ၾကာလာေတာ့ ကၽြန္မရဲ့ research ကို အဲဒီလို ေျပာဖို႔ မေၾကာက္တဲ့ အျပင္ international ေက်ာင္းသား ပြဲေတြမွာေတာင္ လာေရာက္ ပါ၀င္ႏိုင္ခဲ့တဲ့ အထိ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။
ေနာက္တခု အဂၤလိပ္စာ အေျပာ ေလ့လာခ်င္ရင္ေတာ့ Chatting မွာ Voice chat နဲ႔ အားရင္ ၀င္ေျပာဖို႔ပါပဲ။ တခါတခါ ကုိယ္နဲ႔ key ကိုက္ရင္ သီးျခား voice chat ခ်ိန္းၿပီးေျပာရင္း အဂၤလိပ္စာ အရမ္းတိုးပါတယ္။ ၃-လ ေလာက္ ေန႔တုိင္း မွန္မွန္လုပ္ရင္ အင္မတန္မွာ တိုးတက္လာတာ ေတြ႔ရပါတယ္။
ေနာက္တခုကေတာ့ computer skill နည္းနည္းပါးပါး ရိွဖို႔ လိုပါတယ္။ အသက္ငယ္ပိုင္း ျမန္မာေတြမွာ computer တတ္တာ မ်ားေပမယ့္ အသက္ႀကီးပိုင္း ျမန္မာေတြကေတာ့ computer သိပ္မတတ္ၾကပါဘူး။ အနည္းဆုံး email ရိုက္တတ္႐ုံ၊ စာနည္းနည္း ႐ိုက္တတ္႐ုံ၊ internet ဖတ္တတ္႐ုံ ႐ိွသင့္ပါတယ္။ ေကာင္းတဲ့ အလုပ္ေတြကို လုပ္မယ္ဆိုရင္ ေနာက္ပုိင္းမွာ computer ဟာ မတတ္မျဖစ္ရမယ့္ အရည္အခ်င္း တခုလို ျဖစ္လာေနပါၿပီ။
ၿပီးေတာ့ internet နဲ႔ အလုပ္ရွာတတ္ဖို႔လဲ လိုပါတယ္။ ကၽြန္မ ရခဲ့သမွ် အလုပ္၊ ကၽြန္မ အမ်ိဳးသားရသမွ် အလုပ္ေတြဟာ internet မွာရွာ၊ internet ကပဲ ေလွ်ာက္ၿပီး ရခဲ့တာခ်ည္းပါပဲ။ သတင္းစာဆိုတာ စာမ်က္ႏွာ ကန္႔သတ္ခ်က္ ရိွေတာ့ အလုပ္တိုင္းဟာ မပါႏိုင္ေတာ့ internet ေပၚမွာ ရွာနိုင္ရင္ ရွာႏိုင္သေလာက္ အလုပ္ေတြ ရိွပါတယ္။ တခါတခါ ကိုယ့္အရည္အခ်င္းနဲ႔ ေလွ်ာက္လို႔ ရၿပီး ကိုယ္ရတဲ့ အလုပ္နဲ႔ ထပ္တူ မဟုတ္တဲ့အလုပ္ေတြ ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။
ဒီေတာ့ ႏိုင္ငံျခား ထြက္မယ္ဆိုရင္ အဂၤလိပ္စာ ကၽြမ္းက်င္ဖို႔၊ computer ကၽြမ္းက်င္ဖုိ႔နဲ႔ internet ကၽြမ္းက်င္စြာ သုံးႏုိင္မႈေတြ အေရးႀကီးပါတယ္လို႔ တင္ျပရင္း နိဂုံးခ်ဳပ္ပါရေစ။
မာလာ
11 comments:
Thanks a million for this valuable sharing.
:)
Ko Ko,
it's good post. Thanks for sharing.
Phyu
Really appreciate Daw Mar Lar and U klosayhtoo. Got a lots of knowledge from it and May I ask you a question, pls. I would like to know whether we must have a stay permit (e.g green card or permanent resident) before searching the job from Internet. Let me rephrase it again. Shall we try to apply the job from abroad? Thanks in advance.
To the person from previous post,
To search job from abroad is extremely difficult. Because in USA and Canada if company hire foreigner they need to provide work permit staus with an immigration officer. It may cost more than 5000 $ for them so even you negotiate to pay from your side, they want easier process and just hire local people. (I did like that to USa and Canada from Japanand no sucess).
But exceptional case, for medical doctor, after finishing 3rd step exam (can come and take exam from abroad) can hunt job by internet and get easily.
If you are already in USA and no work permit, it is difficult to get good job. From internet of course you can have interview but without work permit no body will hire except laundry workers, bakery shops, cashier, some child care etc. For those job there are many agencies in NY need to pay 70-300 $ for their introducing fees.
One way to practise for interviews is that rent a video camera, buy a bunch of sticky notes and write all possible questions in the sticky notes and stick all those in random order. Focus yourself in the video or web cam, first dress yourself fully, introduce yourself as if you were meeting the interviewer, take one note at a time and answer that question, that is how you could prepare for all nasty questions possibly came from an interviewer and can watch own performance in the video later.
To anonymous
What H1B visa are for?
အေမရိကားမွာ ဆရာ၀န္အလုပ္က ၀င္ေငြအေကာင္းဆံုးပါပဲ။ ဆရာ၀န္မဟုတ္ရင္ေတာင္ ေဆးနဲ့ ပက္သက္တဲ့ အလုပ္က ၀င္ေငြအေကာင္းဆံုးပါပဲ။ နာစ္ေတြ ေသြးခ်ိန္တဲ့ လူေတြရဲ့ တေန့၀င္ေငြ တႏွစ္၀င္ေငြက အင္ဂ်င္နီယာ အလုပ္နဲ့ အသက္ေမြးသူေတြထက္ေတာင္ ၀င္ေငြမ်ားပါတယ္။ ဆရာ၀န္အလုပ္ကလဲ ကို အေနာနီးမတ္စ္ေျပာသလို အဆင့္၃ ဆင့္ ေျဖရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဆင့္ ၂ဆင့္ေအာင္ပီးတာနဲ့ အလုပ္တန္းရွာႏိုင္ပါတယ္။ တခ်ိဳ့လဲ ကံေကာင္းၾကပါတယ္။ အလုပ္ကေတာ့ ကံနဲ့လဲဆိုင္မယ္ထင္ပါတယ္။ တခ်ိဳ့က ၃ဆင့္အထိေအာင္တာ ေတာင္ အလုပ္မရတဲ့သူရယ္ အလုပ္ရျပန္ေတာ့လဲ အျမဲတမ္းမဟုတ္တဲ့ ၁ႏွစ္စာခ်ဳပ္နဲ့ ရတဲ့သူေတြရယ္ပါ။ အဲဒီလို အလုပ္ရွာရာမွာလဲ အလုပ္ရွာေပးတဲ့ ကုမၼဏီမွာ ဆက္သြယ္ပီး ရွာတာ ပိုျမန္သလို အလုပ္ရွာဖို့အတြက္ ပိုက္ဆံအကုန္ခံပီး တခုထဲမရွာပဲနဲ့ ေဆးရံုေပါင္း ေျမာက္ျမားစြာ ကို ေလ်ွာက္လႊာတင္ပီး အင္တာဗ်ဴး မ်ားမ်ား ေျဖမွသာလ်ွင္ အလုပ္ရတာ လြယ္ကူႏိုင္မွာပါ။
ျမန္မာေတြ ျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ကေတာ့ ျမိဳ့ၾကီးေနရာေကာင္းမွာေတာ့ အလုပ္ရဖို့ ခက္ခဲမွာပါ။
ဒါက ဆရာ၀န္ အလုပ္နဲ့ ပက္သက္ပီး ေျပာတာပါ။
က်န္တဲ့ အလုပ္ေတြကေတာ့ အင္ဂ်င္နီယာ အလုပ္ဆိုရင္ေတာင္ တာ၀န္ယူရတဲ့ အပိုင္းနဲ့ ရတဲ့လခက အထက္ကေျပာသလို နာစ္ေတြေလာက္ေတာင္ မရပါဘူး။ တခ်ိဳ့ ဟိုမွာ ေရာက္ေနတဲ့ ျမန္မာေတြက ေဆးနဲ့ပက္သက္တဲ့လိုင္းနဲ့ ဥပေဒလိုင္းကို ယူၾကတာမ်ားပါတယ္။ လခ အေကာင္းဆံုးကိုး။ ဒါေပမဲ့ သူဟာနဲ့သူ သင့္ေတာ္တဲ့ လခေတြရတဲ့ အလုပ္လဲ ရိွပါတယ္။ က်န္တဲ့ အလုပ္ေတြကေတာ့ သိပ္လက္လွမ္းမမီွေပမဲ့ လစာ အေကာင္းဆံုးေတြကို ေျခရာခံမိတဲ့ အလုပ္ကို သာေျပာျပေဆြးေႏြးျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
ျဖဴ
အရမ္းကို ေကာင္းတဲ့ အေတြ ့ၾကံဳေတြကိုေ၀မွ်ထားတာပဲ ။ ျဖစ္ရပ္ေတြလည္းေတာ္၂စံုသလို အရမ္းၾကိဳးစားတဲ့ မမာလာရဲ့ စိတ္ဓာတ္ကိုလည္း ေလးစားပါတယ္ဗ်ာ။
မွ်ေ၀ေပးတဲ့ ကိုေစးထူးကိုနဲ ့ မမာလာတုိ ့ကိုလည္းအထူးေက်းဇူးတင္ပါတယ္။
For H1 B visa,
Type B visa means visit visa for few years. H1 means work permit so H1 B means visiting researcher or short term training or shortterm working permit. Normally they provide H1 (not include B)type visa to work permit.
Just sharing what I know.....About H1 B visa; it is a kind of temporary work visa for professionals who have alteast a bachelor degree. You can work up to 6 yrs. If you are eligible, you can apply a green card during your H1 B years. H1 B visas go with a quota if your employer is "non-academic" or "not-for-profit" type.
It is true that it's hard to get a job in US when you apply from outside or not having US education. Most employers do not want to deal with a complicated process of visa application so they are reluctant to give an interview nor hire a person who does not have a green card. According to the law, they can not ask you about your status (GC holder or visa status)in the interview. If the job requires high security clearance or US citizenship, it should be mentioned clearly in the job advertisement.
It is a standard procedure to ask for 2 references in most situation. The employer (or interviewer) will make a document that they have contacted the references and how these people gave the information about the applicants. (So, be careful with your references)These documents go to HR (Human Resource)as a hiring process esp'ly if the applicant is a foreigner (non-US citizen or a GC holder).
Another worry is the performance of applicant when he/she gets hired. Sometimes, some people are good only on paper (can show lots of experience, outstanding education etc) but not so good in day to day or practical work or have a personality problem. That's why most employers prefer a reference from insider. (Pl make sure that the insider himself is a good worker who has a good reputation)
If you want to be a teacher in US public schools, you need to have a teachers' certificate (after finishing required credits to sit for the exam, depends on you have a PhD or masters or bachelor degree). Only US citizens and green card holders can get a permanent teachers' certificate and there is a salary difference between certified and non-certified teachers. If you are not a green card holder, even you have a teachers' certificate (passed the exam so you have a temporary certificate), you can work only 2yrs because of "No child left behind" policy. If your school district likes you very much, you can extend one more yr. Hope that within 3 yrs, you get your green card. If you are a US citizen or a GC holder but do not pass the certificate exam in 2 yrs, you can't continue to work as a teacher in public schools.
The most non-discriminating job (you will get the same salary as a US citizen, plenty of job openings, very wide carrier field, relatively easy to get a green card)in my opinion is a nursing. Getting into a nursing school requires a good communicating skills in English (need high TOEFL score, some schools even ask SAT). You can sit and get a RN (registered nurse) license even with a (Nursing) associate degree. Once, you are a RN, you can work as a nurse and study for BSN (Bachelor degree). Once you have a full time job as a RN, you can apply a GC. If you wish, you can go for Masters in nursing to become a Nurse Practitioner, Nurse Anesthetist etc.
kay zuu ah yan tin dae byar
Post a Comment